Veilig surfen en online diefstal voorkomen

Het internet: twee kanten van dezelfde medaille

Sinds zijn populariteit vanaf de jaren 1990 heeft het internet ons in een wereld van verbindingen gebracht die we nog niet eerder hebben meegemaakt. Volgens een jaarlijks rapport van Statbel (een Belgische organisatie voor statistiek) over het ICT-gebruik per huishouden in 2022, heeft 51% van de Vlaamse senioren tussen 65 en 74 jaar een bovengemiddelde internetkennis. Dit betekent echter niet dat alles van een leien dakje gaat, zeker niet voor senioren. Senioren worden helaas gezien als de meest kwetsbare groep mensen op het internet. Hierdoor worden ze vatbaar voor verschillende soorten online criminaliteit.

Tegenwoordig zijn het internet en mobiele toepassingen een deel van ons leven geworden. Dit betekent echter niet dat alles van een leien dakje gaat, vooral niet voor senioren. Helaas worden senioren gezien als de meest kwetsbare groep mensen op het internet. Hierdoor worden ze vatbaarvoor verschillende soorten online criminaliteit.

Welke vormen van online diefstal zijn er? En hoe kunnen we alert blijven en voorkomen dat we slachtoffer worden? In dit artikel wordt alles uitgelegd wat u moet weten over hoe u veilig kunt blijven in deze digitale wereld.

Soorten online criminaliteit

Voordat u zich kunt beveiligen tegen online diefstal, moet u zich eerst vertrouwd maken met de meest voorkomende online trucs die er zijn. Hier zijn de drie meest voorkomende online trucs gericht op senioren.

Spoofing

Spoofing is wanneer de fraudeur zich voordoet als iets of iemand anders om informatie of geld van de slachtoffers te verkrijgen. Email spoofing, website spoofing en telefoonnummer spoofing zijn de top drie spoofing methoden die worden gebruikt om senioren te misleiden.

Bij email spoofing sturen fraudeurs valse emails die zich voordoen als emails van de overheid of een bank. Meestal wordt in de emails iets vermeld dat onmiddellijke actie vereist. De dader vraagt de ontvanger dan een bepaalde link te openen die in de email staat.

Zodra de ontvanger de link opent, zal deze leiden naar een valse website. Vaak beseffen mensen niet dat ze worden opgelicht omdat de website op de officiële website lijkt. Dit is wat website spoofing betekent. Meestal zal de website u vragen om uw gegevens in te vullen. Zodra u uw gegevens verstuurt, loopt u het risico slachtoffer te worden van identiteitsdiefstal of fraude met internetbankieren.

Een andere vorm van spoofing is het spoofen van telefoonnummers. Via telefoonnummer spoofing bellen oplichters naar uw telefoon en doen zich voor als iemand van de autoriteiten en het doel van hun telefoontje is soms ongebruikelijk. Meestal merkt u dat het om een nepoproep gaat omdat de stem geautomatiseerd klinkt en u ongebruikelijke verzoeken krijgt, zoals het geven van uw burgerservicenummer of om geld over te maken naar een specifieke bankrekening.

“Tech support scam” is een vorm van telefoonnummer spoofing die tot op de dag van vandaag nog steeds bestaat. Iemand met een buitenlands accent belt uw telefoonnummer en doet alsof hij van de fabrikant van uw computer is. Ze zullen zeggen dat u online op een verdachte link hebt geklikt waardoor uw computer het risico loopt op een gevaarlijk virus. Om het virus te verwijderen, zeggen ze dat u een bepaalde software moet downloaden. Wat ze eigenlijk doen is u vertellen dat u een software moet downloaden waarmee ze toegang kunnen krijgen en uw computer op afstand kunnen besturen. Met deze toegang zijn ze in staat het echte virus en malware op uw computer te installeren en ze zullen betaling eisen om het te "repareren". Volgens een onderzoek van de Amerikaanse Federal Trade Commission lopen senioren meer kans om geld te verliezen door oplichting met technische ondersteuning.

Phishing

Phishing lijkt veel op het spoofen van emails. Het kan echter gevaarlijker zijn omdat hackers u bij phishing om gevoelige gegevens vragen, zoals uw bankrekeninggegevens of uw wachtwoord.

Een veel voorkomende vorm van phishing is een valse email van uw bank. De email wordt zo geloofwaardig gemaakt, met hetzelfde logo, dezelfde kleuren en hetzelfde lettertype. Er staan belangrijke waarschuwingen in die onmiddellijke aandacht vereisen, zoals "U heeft een onbetaalde rekening" of "We hebben een verdachte aanmelding op uw rekening opgemerkt".

Behalve banken doen phishing-emails zich ook voor als logistieke bedrijven, websites voor e-commerce of overheidsinstanties. Hier is een voorbeeld van een phishing-email.

Hulpvraag fraude

Dit soort spam is een van de meest voorkomende online fraudes. De slachtoffers? Niet alleen senioren, maar ook jongeren en volwassenen. Deze soort van fraude bestaat al eeuwen. Vroeger werden mensen opgelicht via telefoontjes. Nu kan het zo eenvoudig zijn als een sms- of WhatsApp-bericht. De oplichters sturen de slachtoffers een sms waarin ze beweren hun familielid/vriend te zijn (ze kennen zelfs hun namen!) en zeggen dat ze hun "nieuwe telefoonnummer" moeten opslaan. Vervolgens vertellen ze hen dat ze in de problemen zitten en vragen ze om een enorme som geld.

Andere vormen van online criminaliteit

Afgezien van de hierboven genoemde drie soorten online fraude, houd er rekening mee dat fraude op verschillende manieren kan gebeuren. Andere manieren zijn het versturen van een valse nieuwe bankkaart van uw bank, liefdesbedrog via email online, en de oude truc van de babbeltruc: een soort inbraak waarbij een persoon met het slachtoffer (meestal senioren) praat en een andere persoon een smoes gebruikt om het huis van de senioren binnen te dringen (naar de badkamer gaan) en uiteindelijk hun bankkaarten en andere waardevolle spullen te stelen.

Hoe kunt u ze vermijden?

Alle bovenstaande voorbeelden van online criminaliteit kunnen u afschrikwekkend voorkomen. Wees niet bang! Deze oplichtingspraktijken komen en gaan, maar door deze tips in het echte leven toe te passen, bent u in een mum van tijd getraind om een online diefstal te herkennen.

Herken en begrijp hoe moderne online oplichting werkt

Inzicht in typische online oplichting is de eerste stap als u het internet vaak gebruikt. Hoe meer u weet hoe oplichting werkt, hoe beter u er een kunt herkennen.

Youtube is een goede bron van informatie om u vertrouwd te maken met de meest voorkomende online trucs. Bijvoorbeeld, Jim Browning kanaal (in het Engels) geeft u de exclusieve blik op hoe tech support scammers werken. 

Lees bovendien meer artikelen in uw taal over online diefstallen. Meestal hebben landen nationale campagnes om het bewustzijn over online zwendel te vergroten, vooral gericht op senioren. SafeonWeb.be is een voorbeeld van een nationale campagne van de Belgische overheid om online kennis te vergroten (beschikbaar in het Nederlands, Frans, Duits en Engels).

Blijf kritisch en begrijp de tekenen van online fraude

Vaak lokken fraudeurs u in de val door u "slecht nieuws" berichten te sturen en u te vragen onmiddellijk iets te doen. U moet kalm blijven. Als u bijvoorbeeld een email van een webwinkel ontvangt waarin u wordt gevraagd voor een transactie te betalen, neem dan even de tijd om na te denken of u in het verleden wel eens iets bij hen hebt gekocht.

Een andere manier om kritisch te blijven, is te begrijpen hoe phishing scams of nep-mails te herkennen zijn. Meestal zijn deze mails geschreven met slechte grammatica of veel spelfouten. Controleer eventuele tegenstrijdigheden in emailadressen, links en domeinnamen. Controleer het adres van de afzender aan de hand van eerdere emails van dezelfde organisatie/hetzelfde bedrijf. Als u tegenstrijdigheden vindt tussen de naam van de afzender en zijn emailadres, blokkeert u het adres en klikt u niet op links van dat adres.

Hetzelfde geldt voor berichten die u ontvangt via WhatsApp of als sms. Klik nooit op verdachte links en vraag uzelf altijd af: "Heb ik al eerder zaken met hen gedaan?"

Gebruik variaties voor uw wachtwoorden

"Wat is een goed wachtwoord"? Soms gebruiken we één of twee wachtwoorden voor al onze internetaccounts. Dit is een slechte gewoonte, want door dezelfde wachtwoorden te gebruiken, is de kans groter dat u het slachtoffer wordt van online diefstal of een wachtwoord lek. Een goed wachtwoord is een mix van hoofdletters, speciale tekens en cijfers. U kunt de kans dat uw account wordt gehackt ook verkleinen door de wachtwoorden van uw accounts af en toe te wijzigen.

Een punt van zorg bij het hebben van verschillende wachtwoorden voor verschillende accounts is de vraag "Hoe moet ik ze opslaan?". U kunt gebruik maken van betaalde wachtwoordbescherming apps zoals 1Password of LastPass. Deze tools hebben speciale encryptie programma's om uw wachtwoorden veilig te houden. Je kunt ook op de ouderwetse manier te werk gaan door de wachtwoorden op te schrijven in een klein notitieboekje en dit op een veilige plaats te bewaren.

Gebruik tweestaps/tweefactorverificatie voor uw accounts

Wat is een tweestapsverificatie? Een verificatie in twee stappen of twee factoren fungeert als een tweede beveiligingslaag om uw accounts te beveiligen. Bovendien stuurt tweestapsverificatie u ook emails als er verdachte pogingen zijn om in te loggen op uw account.

Om dit in te stellen, gaat u naar uw account, sla uw telefoonnummer op en schakel de tweestapsverificatie in. De volgende keer dat u inlogt op deze account, zal het een bericht sturen naar uw mobiele telefoon of emailadres in de vorm van een code (nummer of willekeurige letters) die u moet invoeren op het inlogscherm om het inlogproces af te ronden.

Twee-staps verificatie is beter dan alleen inloggen met emailadres en wachtwoord. Op deze manier kunnen hackers (mensen die in uw privé-internetaccounts kunnen komen) niet op uw account inloggen omdat ze de code moeten invoeren die naar uw telefoonnummer of emailadres wordt gestuurd.

Geef geen gevoelige informatie

Niemand, ook niet de politie, ambtenaren of bankmedewerkers, mag u om uw persoonlijke informatie vragen, zoals uw bankrekeningnummer of uw wachtwoord. Als u iemand tegenkomt die u vertelt dat hij het recht heeft om uw privégegevens te vragen, is dat een duidelijk teken dat het om oplichters gaat.

Nog een ding om te onthouden, bedek uw PIN-code wanneer u uw kaarttransactie doet. Er zijn ook oplichterspraktijken of online diefstallen die beginnen wanneer mensen uw PIN-code afkijken.

Tot slot, wees altijd voorzichtig!

Het internet is als twee kanten van dezelfde medaille. Aan de ene kant geeft het u alle informatie binnen handbereik. Aan de andere kant zijn er oplichters en dieven die u op uw zwakste punt willen treffen.

Wij hopen dat deze tips een licht zullen werpen op uw kennis over privacy en het internet.